Effectief overheidsbeleid is een voorwaarde voor voldoende voedsel. Hoe zijn verschillen tussen landen ontstaan, en welke lessen tav voedselvoorziening en overheidsbeleid zijn hieruit te leren? Bert Meertens maakte een uitgebreide analyse, met verrassende conclusies.
Kan Sub-Sahara Afrika 4 miljard mensen voeden in 2100?
Download de presentatie:
En het verslag van de discussie:
Uitkomsten van presentatie en discussie waren oa:
- Positief effect van een grote, goed opgeleide bevolking
- SSA-ontwikkeling stagneerde gedurende 1980-2000 door externe belemmeringen
- SSA-landen dienen hun eigen ontwikkelingspaden te kiezen en te volgen
- Een sterke, ontwikkelingsgerichte, zelfverzekerde overheid is onmisbaar voor het volgen van eigen ontwikkelingspaden
- Een bloeiende industriële sector naast de rurale sector is cruciaal in dichtbevolkte SSA-landen
- SSA kan haar bevolking voeden in 2050 en 2100 ondanks klimaatverandering.
De discussie leidde oa naar de conclusie dat ‘zelfbewust en ontwikkelingsgericht overheidsbeleid gericht op alle bevolkingsgroepen’ een voorwaarde is voor een goede voedselvoorziening. En vervolgens de vraag 'Hoe wordt een overheid ontwikkelingsgericht?'
Achtergrond - Volgens UN schattingen blijft de bevolking in Sub-Sahara Afrika toenemen. Rond 2050 wordt er een verdubbeling verwacht van 1 naar 2 miljard mensen, en tegen 2100 een verdere verdubbeling van 2 naar 4 miljard mensen. Deze grote bevolkingstoename in SSA roept verschillende reacties op. Aan de ene kant is er angst voor grote migratiestromen vanuit SSA naar Europa. En de vraag of - en hoe - SSA voldoende voedsel kan produceren voor 4 miljard mensen in 2100. Aan de andere kant ziet het bedrijfsleven kansen voor investeringen in SSA vanwege de groeiende afzetmarkt.
De focus van de netwerkavond lag op overheidsbeleid, economische ontwikkeling en beschikbaar land voor voedselproductie. Het is een breed onderwerp, waarvan niet alle aspecten in een avond uitgebreid besproken kunnen worden. Wellicht kunnen andere thema's aan bod komen tijdens een vervolg avond. Op het Ledenforum was vooraf al een levendige discussie gestart (zie hieronder), over o.a. demografische voorspellingen, effecten van klimaatverandering, digitalisering, het belang van gender equality en onderwijs, en wat is/wordt de rol van de private sector?
Inleider Bert Meertens is landbouwkundige met veel ervaring in Oost- en West-Afrika in landbouw onderzoek en voorlichting in m.n. rijstproductie, value-chains en capacity building. Hij werkte recent o.a. voor AfricaRice in Sierra Leone en Benin. 'The Africa Rice Center (AfricaRice) is a CGIAR Research Center and as a leading pan-African rice research organization committed to improving livelihoods in Africa through strong science and effective partnerships' Hij heeft zich uitgebreid verdiept in de relatie overheidsbeleid en voedselvoorziening, en daarover ook gepubliceerd.
Jos Coumans faciliteerde de avond en leidde de discussie.
Netwerkavond: Kan Sub-Sahara Afrika 4 miljard mensen voeden in 2100?
- datum: woensdag 18 september 2019
- tijd: 19:30 - 21:00 uur met aansluitend netwerkborrel; inloop vanaf 19:00 uur
- locatie: Kargadoor, Utrecht
- deelname: gratis voor NEDWORC-leden én andere belangstellenden
Contact: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Demografische ontwikkelingen als wake-up call
- Our World in Data: World population growth en How accurate have population projections been?
- Ted talk door Hans Rosling
- TED Talk door Hans Rosling: Global population growth, box by box
- Le Monde Afrique: Les investissements dans l'agriculture africaine ne doivent pas profiter qu'aux multinationales
- World Bank en AFC: Africa's Demographic Transition - dividend or disaster?
Uitgelicht uit de Ledenforum discussie:
"4 miljard voor Sub-Sahara Afrika ... Het is de voorspelling (kortom geen feit voor de toekomst) van de UN Population Division die het meest gebruikt wordt door de media." - Bert Meertens
"De aangezegde voedseltekorten gaan mede door de grillen van klimaatverandering, m.i. al veel eerder ontstaan. Gaat dat dan niet remmend werken op de bevolkingsgroei? Hartelijke groet vanuit Kenia, waar ik d.m.v. het trainen van landbouwvoorlichters van boerencooperaties probeer mijn steentje bij te dragen a/h verbeteren van inkomen en voedselzekerheid." - Willem van Weperen
"Investeren in gender equality en women's empowerment is mijns inziens de meest effectieve weg om de bevolkingsgroei af te remmen." - Thera van Osch
"Daarbij is vooral participatief onderwijs van belang, dat de sociale, culturele en economische context tot uitgangspunt neemt. Zie o.a. Paulo Freire en daarop gebaseerde benaderingen."- Rogier van 't Rood
"...over bevolkingsgroei, en een historisch en toekomst perspectief daarover, is de TED talk door Hans Rosling wel een aardige link (zie hierboven), en is het boek Factfulness (Feitenkennis) van dezelfde Rosling een must read." - Reint Bakema
Naar aanleiding van de discussie: "Een groeiende, goed opgeleide bevolking zal met innovaties komen om problemen op te lossen, ook tav de effecten van de klimaatsverandering (warmte, droogte, overstromingen). Gelukkig ben ik niet de enige positivo," aldus Bert Meertens. Hierbij voorbeelden van andere positivo’s door de jaren heen:
- Volkskrant.nl | Bevolkingsgroei maakt een welvarend en groen Afrika mogelijk (opniestuk Hidde Boersma, jan 2019)
- Groene.nl | Het laatste succescontinent - bevolkingsgroei in Afrika (Ralf Bodelier, dec 2018)
- Trouw.nl | Lang leve de bevolkingsgroei (publicist Marco Visser, okt 2011)
